Ulaskom u menopauzu, zbog nedostatka estrogena, hormona koji luče jajnici, žene u odnosu na muškarce imaju značajno veći gubitak koštane mase — čak pet do deset puta veći. Nedostatak estrogena koji je glavni regulator metabolizma kalcijuma i fosfora javlja se na početku klimaksa.
Nastanak osteoporoze, metaboličkog oboljenja kostiju, uzrokovanje poremećajem funkcije žlezda sa unutrašnjim lučenjem hormona. Sa obzirom na činjenicu da se ljudski vek produžava, slobodno se može reći da u svetu vlada “tiha” epidemija ove bolesti. Zbog svega toga neophodno je sprovesti edukaciju ljudi, kako+ bi naučili na koji način se postiže maksimalna čvrstina kostiju, te kako se osteoporoza, nastala u kasnim i srednjim godinama, odnosno u menopauzi i postme-nopauzi kod žena, leči.
Maksimalna čvrstina i rast kostiju postiže se najkasnije do dvadeset pete godine života i ona je određena genetskim faktorima, odnosno nasleđem od kojeg zapravo zavisi pojava osteoporoze u kasnijem periodu (čak kod 70% obolelih ona je genetski uslovljena).
Pravilna ishrana
U prevenciji i lečenju osteoporoze, faktori na koje se može uticati jesu način ishrane, fizička aktivnost, prestanak pušenja, ograničena upotreba kafe i alkohola i regulisanje menstrualnog ciklusa. Pravilna ishrana važna je i ona podrazumeva optimalan unos minerala, naročito kalcijuma, magnezijuma i fosfora. Trebalo bi svakodnevno unositi hranu koja sadrži te minerale. Takođe, preporučljivo da se tokom dana popije litre jogurta, da se jede što povrća i voća, naročito spa šargarepa, paradajz, pomorandže i banane. Meso i riba isto veoma važni u ishrani, pored proteina sadrže i značajnu količinu minerala. Vitamin D reguliše apsorpciju kalcijuma iz creva i ima stimulativan efekat na ćelije kosteoblaste koje “ugrađuju” ovaj mineral u njih. Ukoliko osoba tokom dana izlaže suncu dnevna potreba za vitaminom je 400-600 IJ.
Fizička aktivnost veoma je važna u prevenciji osteoporoze. Neaktivnost i ležanje mogu da dovedu do primetnog gubljenja minerala iz kostiju. Pored pravilne ishrane, fizičke aktivnosti i prestanka pušenja, kod žena je veoma značajan pravilan rad jajnika, odnosno redovan menstrualan ciklus, kako bi se održao optimum koštane gustine. Svaki hormonski poremećaj u generativnom dobu trebalo bi ozbiljno tretirati.
Prevencija i lečenje osteoporoze
Protiv osteoporoze može se i mora delovati preventivno. Kod žena koje imaju hormonski poremećaj (dismenoreju), ili kod žena koje ulaze u menopauzu, pravi lek jeste hormonska terapija jer jedina sprečava koštani gubitak. Najznačajniji hormon u preventivi jeste estrogen koji zaustavlja gubitak koštane mase, bez obzira u kom periodu se počne sa supstitucijom, ali se, ipak, mora voditi računa o tome daje najveći gubitak koštane mase u ranoj fazi menopauze. Progesteron je polni hormon koji, takođe, pomaže očuvanju koštane mase. On podstiče stvaranje osteoblasta i zaustavlja raz gradnju koštane mase. Kombi-novanom estrogen progesteron terapijom zapaženo je povećanje koštane mase čak za 2% u toku dve godine primene ovih hormona. Postoje mnogobrojne studije u svetu o smanjenoj incidenciji odnosno učestalosti preloma kostiju kod žena koje su na hormonskoj terapiji. Najčešći je prelom butne kosti, a naučna istraživanja pokazala su da se ovaj prelom manje javlja kod žena koje su pod terapijom i do 60%.
Danas stručnjaci preporučuju uzimanje hormonske terapije u trajanju od pet do deset godina. Hormonsku terapiju trebalo bi započeti za vreme menopauze i to već u pedesetim godinama, jer je gubitak koštane mase tada najveći, a efekat terapije najbolji. Pre nego što se započne sa terapijom, savetuje se ženama da prekontrolišu opšte stanje organizma i da urade kompletan ginekološki pregled, kao i pregled dojke, te da odrede kompletan hormonski status i urade potrebne laboratorijske analize. Kod žena sa visokim rizikom od karcinoma dojke, endometrijuma i oboljenja vena, ne preporučuje se hormonska terapija. Njima se prepisuje terapija koja podrazumeva uzimanje alternativne grupe lekova (bisfosfonati i tiboloni) koji nisu hormoni, ali imaju slično dejstvo, te su, kao takvi, veoma značajni u lečenju osteoporoze.
